| GİRİŞ
Şeftali botanik adına bakılarak ana vatanının İran ve Kafkasya olduğu ileri
sürülmekteydi. Fakat daha sonra yapılan çalışmalar şeftalinin ana vatanının Doğu
Asya ve Çin olduğunu ortaya koymuştur. Şeftali Çinden buhara ve Keşmir yoluyla
İrana gelmiş, Yunanlılar ve Romalılar MÖ 1000 yıllarında bu meyveyi
tanımışlardır. Bugün Avrupa'nın İngiltere ve Kuzey memleketleri hariç her
tarafında yetiştirilmektedir. Amerika'ya 16. Yüzyılda İspanyol gemiciler tarafından
götürülmüştür. Amerika'nın hem güneyinde hem de kuzeyinde yetiştirilmektedir. Afrika'da son yıllarda
şeftali yetiştiriciliği genişlemiş Avustralya ve Yeni Zellanda'da da en fazla
yetiştirilen meyve türü olmuştur.
Ülkemizde birkaç ilimiz hariç diğer
illerimizde şeftali yetiştiriciliği yapılmaktadır. Şeftali yetiştiriciliğinin
yapıldığı bölgeler içerisinde üretimin % 49' u ve ağaç sayısının % 41 ' ile
Marmara Bölgesi başta gelmektedir.
ŞEFTALİNİN
EKOLOJİK İSTEKLERİ
İklim İstekleri
Şeftali değişik iklim şartlarına uyabilen meyve türlerinden biridir. Ekvatorun
güney ve kuzeyinde 25-45 enlem dereceleri arasında yetiştiriciliği yapılabilmektedir.
Şeftali yetiştiriciliğini sınırlayan faktörlerin başında düşük kış
sıcaklıkları, çeşidin soğuklama ihtiyacı ve ilkbahar geç donları ile düşük yaz
sıcaklıkları gelmektedir.
Kış sıcaklığının - 18oC ile -20 oC'ye düştüğü yerlerde
gözler ve sürgünler donar, - 25 oC'de ise ağaçlar donabilir.
Şeftali çeşitlerinin kış soğuklama istekleri 250 ile 1250 saat arasında
değişmektedir. Çeşitler kış soğuklama ihtiyacını tamamlayamadığında ağaçlar
çiçek tomurcuklarını ve çiçeklerini silker, ilkbaharda çiçeklenme gecikir ve
düzensiz olur.
Şeftali erken çiçek açan meyve türlerinden biridir. Çiçekler açıldıktan sonra
meydana gelen ilkbahar geç donlarından çok zarar görürler. Yaz sıcaklığının
düşük olduğu yerlerde meyvelerin olgunlaşması gecikir ve meyve kalitesi düşer.
Ülkemizde şeftali yetiştiriciliğinin yapıldığı bölgelerde yaz sıcaklığı
yönünden bir problem yoktur.
Toprak
İsteği
Şefftali için toprak isteği sözkonusu
olunca üzerine aşılı anacın isteği göz önüne alınmalıdır. Şeftali şeftali
anacı üzerinde süzek, kumlu, killi, tınlı, milli, çakıllı ve çabuk ısınan
alüviyal toprakları sever. Toprak pH'sı 6-7 arasında olması gerekir. Kumlu
topraklarda yeterli sulama ve iyi gübreleme ile şeftali yetiştirilebilir. Ağır, nemli
ve soğuk olan killi topraklarda yetişen ağaçların sürgünleri iyi
pişkinleşemediğinden kış soğuklarından zarar görerek ağaçlarda zamklanma
başlar.
ŞEFTALİ ANAÇLARI
Şeftali Anaçları
Şeftali anaçları kültür çeşitleri ile iyi
uyuşur. Kaliteli ve bol ürün verirler. Önceleri ABD' de açılımlarının az ve
yeknesak çöğür vermeleri bakımından Lowel ve Elberte çeşitlerinin tohumu
kullanılmıştır. Bu çeşitler nematoda dayanıklı olmadığından daha sonraları
yapılan çalışmalar sonucu nematoda dayanıklı Nemaguard anacı bulunmuş ve bu anaç
kullanılmaya başlanılmıştır.
Erik Anaçları
Ağır ve taban suyu seviyesi yüksek bölgelerde şeftaliye anaç olarak kullanılırlar.
St. Julien A, Myrobolan ve Brompton klonal erik anaçları kireçli topraklara da nispeten
uyum sağlamalarına rağmen çeşitlerle uyuşma problemlerine rastlanmaktadır. St.
Julien GF 655-2 ve Damas 1969 erik klon anaçları şeftalilere anaç olarak
kullanılmakta ve kirece de kısmen mukavemet göstermektedirler.
Badem Anaçları
Kireçli topraklarda şeftaliye anaç olarak
kullanılırlar. Ağaçlar küçük ve kısa ömürlü olurlar. Anaç kalem uyuşması
genellikle iyi değildir. GF 577 ve GF 677 klon anaçları kireçliliği % 12'nin
üzerindeki topraklarda iyi netice vermişlerdir
Kayısı Anaçları
Kurak bölgelere ve nematoda dayanıklı olması
sebebiyle şeftaliye anaç olarak kullanılır. Fransa'da Abricotier A 843 tohum anacı
olarak kullanılmaktadır.
DÖLLENME FİZYOLOJİSİ
Şeftali türünün autogam ve diploid bünyeye sahip olması nedeniyle (J. H. Hale gibi
çiçek tozu morfolojik kısırlığı bulunan çeşitler hariç) kendine verimlidir.
ŞEFTALİLERDE BUDAMA
Şeftali ağaçları diğer meyve ağaçlarına göre daha fazla budama ister. Bunun
nedeni meyvelerin bir yaşlı dallarda oluşmasıdır. Her yıl ürün alınabilmesi için
yıllık sürgünlerin her yıl yeterli miktarda olması gerekir. İyi bir budama ve
gübreleme ile ağaçların verimliliği ve uzun ömürlü olması sağlanır. Genellikle
şeftalilerde şekil budaması olarak goble şekli uygulanmaktadır.
MEYVE SEYRELTMESİ
Şeftali
ağaçlarında iki tip seyrelme metodu uygulanır.
- Kimyasal seyreltme: 150 ppm'lik GA Temmuz, Ağustos aylarında
uygulanır.
- Elle Seyreltme : En iyi uygulanan metottur. Meyve çekirdeği
sertleşmeden yapılmalıdır. Seyreltme 15-20 cm'de bir meyve ve her neyveye 40-60 yaprak
düşecek şekilde yapılmalıdır.
Başa Dön |
